Dit rapport gaat over duurzaam bodembeheer in de Veenkoloniën, specifiek in de akkerbouw - verreweg de belangrijkste deelsector in de Veenkoloniale landbouw. Het behandelt de vraag in hoeverre klimaatverandering wijzigingen in het bodembeheer noodzakelijk maakt, en welke maatregelen specifiek voor de akkerbouw in de Veenkoloniën geschikt zijn. Hierbij gaat het enerzijds om maatregelen ter aanpassing aan klimaatverandering (adaptatie), en anderzijds ook om die klimaatverandering te verminderen (mitigatie).

Land is serving as a basis for the production of food, feed, fibres, wood, bio-energy, for biodiversity, recreation and many other goods and services ecosystems provide. Additional to that, land can also be used for infrastructure, houses etc., making no direct use of natural resources, but of the physical land structure. While some resources and ecosystem services can be delivered simultaneously, others are mutually exclusive, and therefore tend to compete for land. Competing claims is a notion that different and/or excessive claims are made on land that may jeopardize its sustained use.

Aaltjes veroorzaken nog steeds grote productieverliezen in het zuidoostelijk zandgebied. Er is kennis genoeg om dat te voorkomen, maar die is nog niet breed opgepikt door de praktijk. Maar niet alleen voorkomen van schade is belangrijk, verhogen van de bodemgezondheid is zeker zo waardevol, zo blijkt uit onderzoek.

Zware machines verpesten de bodemstructuur in de akkerbouw. In de veehouderij komt bij gras scheuren een grote hoeveelheid nitraat vrij. Dit zijn maar twee voorbeelden van ongewenste effecten van maatregelen op onze bodem. En dat terwijl de maatschappij juist verwacht dat boeren hun bodem zó beheren, dat ze ook diensten voor de samenleving kunnen leveren en dat altijd kunnen blijven doen. Het is tijd voor een duurzamer bodembeheer.

Wageningen UR (University & Research centre) en het Louis Bolk Instituut hebben in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), voorheen ministerie van LNV, een visie opgesteld over duurzaam bodembeheer. Ook worden bouwstenen aangedragen voor een kennisagenda. Op basis hiervan kan het beleid prioriteiten stellen voor onderzoek en kennisdoorstroming.

Door een serie technologische innovaties komt duurzaam bodembeheer dichterbij. Een goede zorg voor de bodem is altijd al belangrijk geweest voor de landbouw, maar met de verwachte gevolgen van de klimaatverandering neemt dit belang toe. De uitdaging is om via een goede bodemkwaliteit onder extreme weersomstandigheden – korte hevige buien, drogere periodes et cetera – toch goed te produceren en een goede kwaliteit te leveren.

De Vereniging Innovatief Platteland (VIP) wil met innovaties en duurzame activiteiten werken aan een duurzame landbouw in het gebied rondom Venray. Werken aan biodiversiteit en duurzaam bodembeheer hoort daar nadrukkelijk bij. Door dit project is een aanzet gegeven in het gebied rondom Venray tot het verder implementeren en doorvertalen van wetenschappelijke kennis naar de praktijk. Er is in een nauwe interactie tussen wetenschap, adviseurs en andere intermediairen en ondernemers gewerkt aan duurzaam bodembeheer en beheersing van aaltjes en effecten van composten en groenbemesters.

It has been argued that the management of land, whether at the field, farm or regional scale, can benefit from computer-based land use system analysis. As a result, a large number of computer-based models and tools have been produced over the past decades with the aim of providing support to policy and management. Though there is still optimism about the potential of land use modelling to contribute to societal problem solving, a number of scholars perceive the impact as too limited.

Ieder bedrijf produceert afval. Bij bloembollenbedrijven is een groot deel van het afval plantaardig, zoals pelafval, maaisel, stro. Dit afval kan afgevoerd worden. Dat heeft een uitstroom van nutriënten en organische stof van het bedrijf tot gevolg en brengt aanzienlijke kosten met zich mee. Het materiaal kan ook op het eigen bedrijf gecomposteerd worden. Hierdoor worden kosten van afvoer van het materiaal bespaard en kan het materiaal, na compostering, bijdragen aan de organische bemesting van de grond.

By signing the Sustainable Development Goals (SDGs) in 2015, the Netherlands also envisions a sustainably managed Netherlands in 2030. This requires sustainable transitions in the fields of agriculture, energy production and climate policy. We describe how the soil plays an essential role in these transitions. If we use the soil more sustainably, the soil can be the key to achieving many of the social challenges such as climate change (SDG 13), food security (SDG 2), energy (SDG 7) and biodiversity restoration (SDG 15).

Om landbouwkundige en milieukundige prestaties van bedrijven te beoordelen, kan het nuttig zijn om prestaties te spiegelen aan normen. Eén van de normen die hiervoor gebruikt kan worden, zijn de normen (opbrengsten, afvoeren, bodemoverschotten, benuttingen) die behoren bij een bedrijf dat de wettelijke toegestane (kunst)mestgiften (‘gebruiksnormen’) maximaal opvult. Dit type normen kan modelmatig geschat worden. Een voorbeeld van een daarvoor geschikt model is het WOD-model.

Sustainable development of agriculture is at the core of agricultural policy debates in Europe. There is a consensus that diversification of cropping would support sustainable development. However, a reduction in legume cultivation has been observed in the EU during the last decades. This decline has induced, in turn, a deficit of proteins and a reduction of ecosystem services provided by legumes. Therefore, we analysed the mechanisms that shape agricultural systems to identify leverage points for reviving European legume production.